Een kinderrechtenperspectief op het belang van het kind in de jeugdhulp

Het doel van dit beleidsadvies is om de leerlessen van een jaar focuswerking te bundelen. KeKi werpt vanuit een kinderrechtenperspectief een blik op enkele fundamentele uitdagingen voor het beleid over het belang van het kind in de jeugdhulp. Dit beleidsadvies kan een motivatie zijn tot verdere dialoog over het belang van het kind in de jeugdhulp.

Waarom dit beleidsadvies?

Het belang van het kind, het blijft een moeilijk concept

Het belang van het kind heeft een prominente plaats in het Kinderrechtenverdrag. Ondanks de veelheid aan analyses, omschrijvingen, interpretaties en onderzoeken over het 'belang van het kind', wordt dit concept vandaag de dag nog steeds als moeilijk toepasbaar ervaren. Ouders en actoren die beroepsmatig of op vrijwillige basis met kinderen werken, hebben vaak een intuïtief aanvoelen wat in het belang is van de kinderen die ze begeleiden. Toch zijn ze daarover vaak onzeker. Wat in het belang van het betrokken kind of kinderen is, is vaak niet zo eenduidig te bepalen.

Opgebouwde kennis doorheen de jaren

KeKi bouwde de afgelopen jaren al heel wat kennis op over het belang van het kind als kinderrecht. Hieronder enkele belangrijke stappen binnen de organisatie:

• In 2014 onderzocht KeKi in opdracht van de Vlaamse Overheid hoe inspiratie kan worden gevonden in onderzoek en de praktijk in het concreet bepalen van ‘het belang van het kind’. Het onderzoek en het beleidsadvies dat hiertoe werden uitgewerkt, werden gebruikt in de Europese ‘child best interests’ conferentie die de Belgische, Waalse en Vlaamse overheid organiseerden naar aanleiding van de 25ste verjaardag van het Kinderrechtenverdrag.

• In 2018 schreef KeKi een beleidsadvies dat diende als startpunt voor een vertaling van de Algemene Commentaar van het Kinderrechtencomité over het belang van het kind in Vlaanderen.

• In 2019 bracht KeKi een beleidsadvies uit over het belang van het kind en het verder concretiseren ervan naar de Vlaamse context. 

• In 2021 ontwikkelde KeKi samen met het Departement Cultuur, Jeugd en Media een stappenplan over het belang van het kind, gericht naar actoren in Vlaanderen die beroepsmatig of vrijwillig werken met kinderen en jongeren in diverse professionele contexten.

• In 2023 kiest KeKi om inhoudelijk te focussen op het belang van het kind als kinderrecht in de jeugdhulp. KeKi bewaarde de grens tussen het toepassen van het belang van het kind in de context van de jeugdhulp en de nog steeds bestaande nood aan het algemeen verdiepen van het belang van het kind. Daarom blijft KeKi inzetten op verbinding, ook over sectoren heen. De leefwereld van kinderen en jongeren is niet op te delen volgens sectoren of beleidsdomeinen. We staren ons met andere woorden niet blind op de context van jeugdhulp.

Er is nood aan ondersteuning

Bij de ontwikkeling van het stappenplan over het belang van het kind kwam naar voor dat er nood is aan een doorvertaling van het belang van het kind in de jeugdhulp. Binnen de jeugdhulp bestaat er in bepaalde settings, dossiers of beleidsplannen spanning tussen belangen van verschillende stakeholders (kind – ouder, praktijk – beleid, begeleider – rechter of consulent). Het belang van het kind en het stappenplan kunnen een antwoord bieden op de diverse realiteiten in de jeugdhulp. Bovendien zijn er ondertussen reeds belangrijke kaders binnen de jeugdhulp, zoals Signs of Safety of de kindreflex. KeKi ziet een opportuniteit om het belang van het kind in deze ontwikkelingen te integreren.

Het resultaat van een jaar focussen op dit thema

Dit beleidsadvies is voornamelijk gebouwd op inzichten die we verworven tijdens een jaar focussen op dit thema en vooral uitwisselen met verschillende spelers in het veld. In 2023 zaten we namelijk niet stil. We gaven lezingen en workshops, organiseerden cocreatiesessies en een kennisevent. We namen deel aan een stuurgroep van een onderzoek en aan verschillende evenementen. Zo bereikten we dit jaar rechtstreeks jeugdadvocaten, bemiddelaars, sociaal werkers, jeugdwerkers, straathoekwerkers, onderzoekers jeugdrecht, sociaal werk, orthopedagogie, pedagogie en psychologie, internationale onderzoekers, lesgevers, beleidsmedewerkers van het Agentschap Opgroeien, VAPH, Zorg en het Departement CJM, medewerkers in jeugdhulpvoorzieningen, middenveldorganisaties, belangenorganisaties en ombudspersonen.

Een 170-tal mensen werden bereikt. Om maar te zeggen: dit beleidsadvies is het resultaat van de inzichten die we opdeden door mensen samen te brengen, te luisteren, uit te wisselen en te discussiëren.

Tijdens het schrijven van het beleidsadvies merkten we nog hiaten en onbeantwoorde vragen op. We gingen op zoek naar aanvullende bronnen om de inzichten de samenkomsten en events te ondersteunen en te versterken. Hiervoor maakten we gebruik van enkele platformen gericht op de praktijk van (jeugd)hulpverlening (zoals sociaal.net en Agora), websites van organisaties uit de jeugdhulpsector (zoals Sam vzw) en  websites met wetenschappelijke inzichten (zoals steunpunt WVG en opgroeien.be).