Waarom is het belangrijk om kinderrechten op te nemen in regelgeving?

Het Kinderrechtenverdrag erkent dat kinderen houders zijn van rechten en plichten, inclusief het recht op deelname aan de uitoefening van hun rechten en plichten. Kinderen zijn dus (deels) in staat om hun eigen rechten uit te oefenen. Ze kunnen als volwaardige burgers aanspraak maken op hun rechten.

Vóór de ratificatie van het Kinderrechtenverdrag werden kinderrechten vooral gezien als liefdadigheid. Kinderrechten waren er wel, maar nog niet verankerd in regelgeving en moesten daarom niet noodzakelijk nageleefd worden.

Het is een internationale minimumnorm

Door kinderrechten op te nemen in de regelgeving, wordt een minimumnorm bepaald. Het VN-Kinderrechtencomité houdt toezicht of de staten hun verplichtingen uit het Kinderrechtenverdrag nakomen. Dit doet het onder andere door slotbeschouwingen over landen te schrijven. Ze vatten daarin samen hoe het met de kinderrechten is gesteld.

De minimumnorm sluit niet uit dat landen verder kunnen gaan in het respecteren, beschermen en waarborgen van kinderrechten. Het Kinderrechtenverdrag moedigt dit zelfs aan in artikel 41. Als er in een land regelgeving is die de rechten van het kind beter beschermen dan het Kinderrechtenverdrag, krijgt deze regelgeving voorrang.

Het is afdwingbaar

Regelgeving is niet vrijblijvend. De realisatie van kinderrechten is een juridische verplichting. Kinderrechten kunnen niet de ene keer wel en de andere keer niet gerespecteerd worden.

Het Kinderrechtenverdrag heeft vooral internationale gevolgen. De staten moeten de rechten waarmaken en kunnen kiezen hoe ze dit precies doen. In België is het Kinderrechtenverdrag deel van het Belgisch recht. Er moeten geen nationale wetten worden opgesteld die de individuele bepalingen van het Kinderrechtenverdrag nog eens apart opnemen.

Er zijn ook kinderrechten opgenomen in de Belgische regelgeving. Denk maar aan de Grondwet, waar bijvoorbeeld artikel 22 bis bepaalt dat elk kind het recht heef diens mening te uiten in alle aangelegenheden die het kind aangaan. Wanneer een kinderrecht opgenomen is in de Belgische regelgeving, is deze afdwingbaar door een burger bij de rechtbank. 

Het vormt de basis voor het monitoren van een staat

Kinderrechten vormen als internationale minimumnorm de basis voor het monitoren van een staat. De meeste thema’s in het leven van kinderen en jongeren kunnen verbonden worden met het Kinderrechtenverdrag. Kinderrechten zijn daarom een startpunt voor dialoog en maken het mogelijk om het beleid, de regelgeving en de praktijk te beoordelen.

In Vlaanderen gebeurt het monitoren van kinderrechten via een Kinderrechtenmonitor. Het bestaat uit een set van indicatoren die een deel van de leefsituatie van kinderen in beeld brengt. Het zorgt ervoor dat kinderrechten binnen de verschillende beleidsdomeinen sterker op de agenda staan. Vlaanderen stelt ook elke regeerperiode een Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan (JKP) op. Dit plan beschrijft hoe Vlaanderen haar verplichtingen op vlak van kinderrechten zal nakomen.

Het zorgt voor duidelijkheid

Het Kinderrechtenverdrag is de belangrijkste en meest gekende bron van kinderrechten. Daarnaast worden kinderrechten ook opgenomen in Belgische en Vlaamse regelgeving. Denk maar aan het Decreet Rechtspositie Minderjarigen (DRM). Kinderrechten vormen een belangrijke hoeksteen van dit decreet. Het DRM werkt uit hoe kinderrechten toegepast moeten worden in de jeugdhulp en wie er verantwoordelijk is voor de realisatie van kinderrechten in de jeugdhulp.

Hierbij is het belangrijk aandacht te hebben voor het feit dat kinderrechten hoe dan ook van toepassing zijn, door het Kinderrechtenverdrag zelf. Ook wanneer er geen specifieke regelgeving is, gelden kinderrechten.