• Kennisartikel
  • Kinderrechten algemeen
Type:
  • Kennisartikel
Thema:
  • Kinderrechten algemeen

Welke regelgeving is er over kinderrechten?

De term ‘kinderrechten’ kan verschillende betekenissen hebben. Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen

  • de juridische betekenis van kinderrechten (children’s rights law), de mensenrechten van kinderen die vastgelegd zijn in een juridisch instrument.

  • en kinderrechten in de brede zin: juridische en maatschappelijke betekenis (children’s rights). We spreken hier over ‘kijken vanuit een kinderrechtenperspectief’.

Belangrijk: niet alle rechtsregels die een impact hebben op kinderen (child law) zijn kinderrechten (children’s rights law).

In dit artikel focussen we op de juridische betekenis: we kijken naar de juridische instrumenten waarin kinderrechten zijn opgenomen.

Regelgeving over kinderrechten

De belangrijkste en meest gekende bron van regelgeving over kinderrechten is het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (IVRK). Maar er is meer: kinderrechten zijn ook opgenomen in andere rechtsbronnen dan het IVRK. Er is verschillende regelgeving op internationaal en regionaal niveau over kinderrechten, zoals

Enkele voorbeelden van kinderrechtenartikelen:

Artikel 3.1 Conventie No. 138 van de ILO:

“The minimum age for admission to any type of employment or work which by its nature or the circumstances in which it is carried out is likely to jeopardise the health, safety or morals of young persons shall not be less than 18 years.”

Artikel 24 van het Handvest van de grondrechten in de EU:

“Rechten van het kind

1. Kinderen hebben recht op de bescherming en de zorg die nodig zijn voor hun welzijn. Zij mogen vrijelijk hun mening uiten. Aan hun mening in aangelegenheden die hen betreffen wordt passend belang gehecht in overeenstemming met hun leeftijd en rijpheid.

2. Bij alle handelingen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden verricht door overheidsinstanties of particuliere instellingen, vormen de belangen van het kind de eerste overweging.

3. Ieder kind heeft er recht op regelmatig persoonlijke betrekkingen en rechtstreekse contacten met zijn beide ouders te onderhouden, tenzij dit tegen zijn belangen indruist.”

Ook in het Belgisch recht is er regelgeving over kinderrechten, zoals het decreet betreffende de rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp, bv. artikel 5:

“Het belang van de minderjarige vormt de belangrijkste overweging bij het verlenen van jeugdhulp.

Het belang van de minderjarige wordt vastgesteld in dialoog met de minderjarige zelf. Aan de mening van de minderjarige wordt passend gevolg gegeven, rekening houdend met zijn leeftijd en maturiteit. Bij de vaststelling van het belang van de minderjarige is tevens respect vereist voor de mening en voor de verantwoordelijkheden van de ouders.”

Kinderrechten zijn ook mensenrechten

Niet alle regelgeving over kinderrechten is opgenomen in expliciete kinderrechtenbronnen, maar eerder in algemene rechtsbronnen. Kinderen zijn ook mensen. De regelgeving die geldt voor alle mensen, geldt dus ook voor hen.

Hoe vind je kinderrechten terug?

In het Kinderrechtenverdrag, opgesteld door de Verenigde Naties. Je kan ook bij andere instanties kijken welke kinderrechtenregels ze hebben, zoals de Raad van Europa en de Europese Unie. En de Belgische regelgever maakt ook rechtsregels over kinderrechten, zoals de Grondwet, bijvoorbeeld artikel 22bis.

Het is belangrijk om te weten hoe je kinderrechten kan terugvinden, omdat niet alle kinderrechten opgenomen zijn in het Kinderrechtenverdrag. Het Kinderrechtenverdrag is een goede start. De andere kinderrechtenregels zijn echter niet allemaal omzettingen van het IVRK. Sommige bepalingen gaan verder dan het IVRK, of behandelen onderwerpen die niet opgenomen zijn in het IVRK. Zo stelt artikel 23 van de Grondwet het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu:

“4° het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu;”

Artikel 24 (het recht op gezondheid en gezondheidszorg):

“De Staten die partij zijn, streven de volledige verwezenlijking van dit recht na en nemen passende maatregelen, met name: (c) om ziekte, ondervoeding en slechte voeding te bestrijden, mede binnen het kader van de eerste-lijnsgezondheidszorg, door onder andere het toepassen van gemakkelijk beschikbare technologie en door het voorzien in voedsel met voldoende voedingswaarde en zuiver drinkwater, de gevaren en risico's van milieuverontreiniging in aanmerking nemend;”

Artikel 29 (doel van het onderwijs):

“1. De Staten die partij zijn, komen overeen dat het onderwijs aan het kind dient gericht te zijn op:

(e) het bijbrengen van eerbied voor de natuurlijke omgeving.”

De Grondwet biedt dus een algemene bescherming van een gezond leefmilieu, terwijl het IVRK enkel bescherming biedt voor het onderwijs over eerbied voor het leefmilieu en voor voedselvoorziening waarbij rekening gehouden wordt met milieuverontreiniging.

Onze handleiding wijst je de weg

Er bestaat geen kinderrechtenwetboek en daarom is het moeilijker om de regelgeving over kinderrechten terug te vinden. Wij helpen jou graag op weg met onze handleiding.

2023 - Handleiding waar vind ik regelgeving over kinderrechten (1)
  • Belser E.M. et al (eds.) (2009). Sourcebook on International Children’s Rights. Zwitserland, Stämpfli Publishers.

  • CEDER (2018, maart). Het kind. Christen-Democratische Reflecties.

  • Dujardin J. et al (2012). Basisbegrippen publiekrecht. Brugge, die Keure.

  • Fortin J. (2012). Children’s Rights and the Developing Law (ed. 3). Cambrigde University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139168625.

  • Lambrecht S. (2011). De meerwaarde van een grondwettelijke catalogus van grondrechten in een gelaagd systeem van grondrechtenbescherming. Jura Falc. 2011-12 nr. 2, 227-277.

  • Liefaard T. en Sloth-Nielsen J. (eds.) (2017). The United Nations Convention on the Rights of the Child: taking stock after 25 years and looking ahead. Leiden, Brill.

  • UNICEF (2007). Implementation handbook for the convention on the rights of the child (ed. 3). Geneve, Zwitserland.

  • Vandenhole W. (ed.) (2007). Kinderrechten als mensenrechten: een multidisciplinaire verkenning. Antwerpen, Intersentia.

  • Vandenhole W. et al (eds.) (2015). Routledge International Handbook of Children’s Rights Studies. Verenigd Koninkrijk, Routledge.

  • Vanheule D. (2019). Hoe vind ik recht? Antwerpen, Maklu.