• Kennisartikel
  • Digitale wereld
Type:
  • Kennisartikel
Thema:
  • Digitale wereld

Onderzoek over kinderrechten in de digitale wereld, een overzicht

KeKi zet zijn schouders onder de ontwikkeling van kindvriendelijke informatie over de rechten van kinderen in digitale wereld. In het kader van dit project verzamelden we onderzoek over dit thema. We delen dit graag samen met enkele inzichten.

Grote focus op bescherming

Veel onderzoek dat we verzamelden focust op het beschermen van het kind en zijn rechten. Onderzoek gaat ook voornamelijk over voor de hand liggende kinderrechten in de digitale wereld, zoals het recht op privacy of cyberpesten. Zo vonden we bijvoorbeeld:

Onderzoeken die focussen op de bescherming van de privacy van het kind, meer specifiek in de context van sharenting.

Onderzoeken die focussen op de consumentenrisico’s die kinderen online kunnen oplopen, onder andere in de context van de commercialisatie van spel en digitale kinderarbeid.

  • Van der Hof, S. en anderen. (2020). The Child’s Right to Protection against Economic Exploitation in the Digital World. The International Journal of Children’s Rights, 28 (4), 833-859. doi:10.1163/15718182-28040003.

  • Van Leeuw, R. (2022). Kidfluencers en digitale kinderarbeid. Tijdschrift Jeugd- en Kinderrechten, 2022 (4), 289-312. Bekeken op https://www.jurisquare.be/nl/journal/tjk/2022-4/index.html.  

Kan de digitale wereld een versterkende rol spelen?

Daar vonden we minder uitgebreid onderzoek over terug.

En ook het perspectief op actorschap kwam minder naar voor. Actorschap is de tegenpool van bescherming. Bij bescherming ga je uit van een kind of jongere dat hoofdzakelijk kwetsbaar en afhankelijk is. Bij actorschap ga je uit van een kind of jongere dat keuzevrijheid heeft en verantwoordelijkheid bezit.   

In de onderzoeken die we verzamelden wordt er wel dieper ingegaan op de grens tussen participatie en bescherming, de nood om de stem van kinderen en jongeren te betrekken of de rol van het belang van het kind bijvoorbeeld.

Zo vinden we in het onderzoek van Simone van der Hof en anderen:

"In this context, there is an important tension between participation and protection, which States should keep in mind when developing guidance documents and policies in relation to profiling and automated decision-making in respect of children.”
The Child’s Right to Protection against Economic Exploitation in the Digital World, Simone van der Hof en anderen (2020), p. 841.

Ondanks deze zin, ligt de focus van het onderzoek van Simone van der Hof en anderen niet op actorschap. De focus ligt op de gevaren die er zijn en het niveau van bescherming dat nodig is voor kinderen en jongeren die werken in de digitale wereld. Zo vermeldt het onderzoek slechts drie keer de participatierechten.

Zéker interessant, en toch moedigen we aan om in onderzoek ook te focussen op actorschap in de digitale wereld. Enkele ideeën:  

  • Betrek kinderen en jongeren actief bij het onderzoek. Dit kan gaan over de methode, het onderwerp, de uitwerking, het delen van de resultaten,…

  • Focus op de versterkende rol die de digitale wereld kan spelen voor de participatierechten van kinderen en jongeren.

  • Zet in op een kinderrechtenperspectief in het onderzoek, waarbij zowel het beschermen als het actorschap een prominente rol krijgt.

Enkele onderzoeken die ons alvast inspireerden zijn:

  • Holloway, D. en anderen. (2021). Young Children’s Rights in a Digital World. Switzerland: Springer Cham.
    Dit boek focust op jonge kinderen (0-8 jaar) en verzamelt onderzoek van over de hele wereld over jonge kinderen als actoren in de digitale wereld. Dit gaat zowel over het gebruiken van digitale toestellen als over participatie bij het uitwerken van digitale toestellen en de inhoud ervan. Ook het recht op bescherming van jonge kinderen wordt behandeld.

  • Milkaite, I. en anderen. (2021). Children’s reflections on privacy and the protection of their personal data: a child-centric approach to data protection information formats. Children and Youth Services Review, 129, 106-170. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2021.106170.  
    Het onderzoek gebeurde participatief met kinderen van 9 tot 12 jaar. Je komt meer te weten over kinderen hun ideeën en visie over privacy en data protection. 

  • Srivastava, S. en anderen. (2023). Children as social actors negotiating their privacy in the digital commercial context. Childhood, 30 (3), 235-252. DOI: 10.1177/09075682231186486
    Door middel van focusgroepgesprekken met jongeren, achterhaalt deze studie hoe jongeren omgaan met hun privacy en het delen van persoonlijke gegevens in de digitale commerciële context. De methode en bevindingen zijn interessant, al ontbreekt een kinderrechtenperspectief.

Zet het op de onderzoeksagenda

Algemene Commentaar nr. 25 van het VN-Kinderrechtencomité geeft aan dat er een balans moet gevonden worden tussen bescherming en actorschap.

“De staten die partij zijn dienen de ontwikkelende vermogens van het kind te beschouwen als een onderliggend beginsel voor het proces van het geleidelijk verwerven van vaardigheden, begrip en het vermogen zelf richting te geven aan het leven (‘agency’). Dat proces is van bijzondere betekenis in de digitale wereld, waarin kinderen zich onafhankelijker van de supervisie door ouders en verzorgers kunnen gedragen. De risico’s en mogelijkheden van kinderen die zich in de digitale wereld begeven, bewegen mee met hun leeftijd en ontwikkelingsstadium. De staten die partij zijn dienen zich te laten leiden door deze overwegingen wanneer er maatregelen worden opgesteld om kinderen in deze omgeving te beschermen of hun toegang ertoe te vergemakkelijken.” Algemene commentaar nr. 25 §19.

De relatie tussen de digitale wereld en kinderrechten gaat dus verder dan het beschermen van kinderen tegen geweld, ongepaste inhoud, schendingen van privacy en dergelijke. Er is ook een focus op de kansen die de toegang tot informatie, het samenkomen met leeftijdsgenoten en het betrekken van kinderen in de digitale wereld kan bieden.

Ken jij interessant onderzoek dat we zeker moeten opnemen in dit overzicht? Stuur dan zeker een mail naar info@keki.be

Bronnen

  • Committee on the Rights of the Children. (2 maart 2021). General Comment no. 25 (2021) on the right of the children’s rights in relation to the digital environment. UN: CRC/C/GC/25.